ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Α. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
cum (αιτιολογικός) + υποτακτική
υποτακτική: υποκειμενική αιτιολογία, η οποία είναι αποτέλεσμα μιας λογικής εσωτερικής διεργασίας.
v Στην κύρια πρόταση υπάρχουν συνήθως επιρρήματα ή εμπρόθετοι προσδιορισμοί που σημαίνουν «γι’ αυτό το λόγο».
Β. ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
quo (όταν ακολουθεί συγκριτικός βαθμός επιθέτου ή επιρρήματος)
Εκφορά: → υποτακτική (γιατί ο σκοπός στα λατινικά
θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση)
ενεστώτα (από αρκτικό χρόνο)
παρατατικό (από ιστορικό χρόνο)
v Στην κύρια πρόταση υπάρχουν συνήθως επιρρήματα ή φράσεις που σημαίνουν «γι’ αυτό το σκοπό».
v Εξαρτώνται από ρήματα που δηλώνουν κίνηση.
Γ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ut non, ut nemo, ut nihil (αρνητική)
Εκφορά: Υποτακτική (γιατί το αποτέλεσμα στα λατινικά θεωρείται υποκειμενική κατάσταση)
ενεστώτα (από αρκτικό χρόνο)
παρατατικό (από ιστορικό χρόνο)
Χρήση: α. αντικείμενο
β. υποκείμενο
γ. επεξήγηση
δ. επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού
v Στην κύρια πρόταση συνήθως προηγούνται αντωνυμίες ή επιρρήματα όπως: tantus, sic, ita.
Δ. ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
|
ΕΙΣΑΓΩΓΗ |
ΕΚΦΟΡΑ |
ΧΡΟΝΟΣ |
|
α. dum, quoad, quamdiu |
οριστική (πραγματικό γεγονός που έχει σημασία μόνο από χρονική άποψη). |
ΣΥΓΧΡΟΝΟ (παράλληλη διάρκεια) |
|
β. dum |
οριστική ενεστώτα |
ΣΥΓΧΡΟΝΟ (συνεχιζόμενη πράξη, στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη) |
|
γ. postquam, ubi, ut, simulac, cum primum |
οριστική (πραγματικό γεγονός που έχει σημασία από χρονική άποψη) |
ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ |
|
δ. antequam, priusquam, dum,donec, quoad |
1. οριστική (η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη)
2. υποτακτική (η πράξη περιγράφεται ως προσδοκία ή επιδίωξη) |
ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ |
Ε. ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Εισαγωγή: si (καταφατ.) si non/minus (αρνητ.)
si non (αρνητ.)
nisi (αρνητ.)
ΕΙΔΗ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ
|
ΧΡΟΝΟΣ |
ΥΠΟΘΕΣΗ |
ΑΠΟΔΟΣΗ |
|
ΑΝΟΙΧΤΗ ΥΠΟΘΕΣΗ |
|
|
|
παρόν |
οριστική ενεστώτα |
οριστική ενεστώτα |
|
παρελθόν |
οριστική πρκ |
οριστική πρκ |
|
μέλλον |
οριστ. συντελ. μελλ. |
οριστ. μέλλοντα |
|
ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΝΤΙΘΕΤΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ |
|
|
|
παρόν |
υποτακτική παρατατ. |
υποτακτική παρατατ. |
|
παρελθόν |
υποτακτική υπερσυντ. |
υποτακτική υπερσυντ. |
|
εξαίρεση |
υποτακτική υπερσυντ. (παρελθόν) |
υποτακτική παρατατ. (παρόν) |
|
ΥΠΟΘΕΣΗ ΔΥΝΑΤΗ Ή ΠΙΘΑΝΗ |
|
|
|
παρόν-μέλλον |
υποτακτ. ενεστώτα ή πρκ |
υποτακτική ενεστώτα ή πρκ |
|
Παρελθόν |
υποτακτ. παρατ. ή υπερσυντ. |
υποτακτ. παρατ. ή υπερσυντ. |
ΣΤ.ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
|
εισαγωγή |
εκφορά |
σημασία |
|
etsi, tametsi,quamquam |
οριστική |
πραγματικό περιεχόμενο |
|
cum, licet |
υποτακτική |
υποκειμενικό περιεχόμενο |
Εκφράζουν: μια υποθετική κατάσταση, παρά την οποία ιχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.
v Στην κύρια συχνά υπάρχει ο σύνδεσμος tamen.
Z. ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
|
εισαγωγή |
εκφορά |
σημασία |
|
etiamsi |
οριστική |
πραγματικό περιεχόμενο |
|
licet, quamnis, ut |
υποτακτική |
υποκειμενικό περιεχόμενο |
Εκφράζουν: μια υποθετική κατάσταση, που κι αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.
v Ο σύνδεσμος quamnis είναι συνήθως μπροστά από επίθετα ή επιρρήματα.
Η. ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Εισαγωγή:
o atque, et (μετά από επίθετα και επιρρήματα που δηλώνουν ισότητα, ομοιότητα και τα αντίθετά τους).
o ut, sicut (στην κύρια πρόταση υπάρχουν συνήθως τα ita, sic). Εκφράζουν τρόπο.
o quam (με επίθετα και επιρρήματα θετικού βαθμού. Προηγείται το quanto ή το quo).
Eκφορά: με οριστική = πραγματικό ( η πράξη αφορά δύο πράξεις ή καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα).
Χρήση: ως β΄ όρος σύγκρισης.
Θ. ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ
Εισαγωγή:
ut si, velut si, tamquam si, quasi, proinde quasi.
Εκφορά: με υποτακτική (γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική πράξη ή κατάσταση).
Ι. ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
1. Επιθετικές: προσδιορίζουν ουσιαστικό ή αντωνυμία.
Εισαγωγή: αναφορικές αντωνυμίες
α) αναφορικές προσδιοριστικές
υποτακτική (συνήθως από έλξη)
β) αναφορικές προσθετικές (προσδιορίζουν ολόκληρο το περιεχόμενο μιας πρότασης)
Εισαγωγή: quod
Εκφορά: οριστική = πραγματικό
2. Επιρρηματικές: τελικές, συμπερασματικές, αιτιολογικές, υποθετικές, παραχωρητικές, εναντιωματικές.
3. Ουσιαστικές: ισοδυναμούν με ουσιαστικά.
χρησιμεύουν σαν υποκείμενο, αντικείμενο κ.τ.λ.
ΙΑ. ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α) Μερικής αγνοίας:
Εισαγωγή: με ερωτηματικές αντωνυμίες ή επιρρήματα (όταν η ερώτηση αφορά μέρος μόνο του περιεχομένου της πρότασης).
Β) Ολικής αγνοίας (όταν η απάντηση είναι ναι ή όχι).
1. Απλές:
o ne (όταν δε γνωρίζουμε την απάντηση που περιμένουμε).
o num (όταν περιμένουμε αρνητική απάντηση).
o nonne (όταν περιμένουμε καταφατική απάντηση).
2. Διμελείς:
o utrum…an
o an
o an non (= όχι)
υποτακτική (απορηματική = εκφράζουν απορία).
ΙΒ. ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α) Μερικής αγνοίας:
Εισαγωγή: με ερωτηματικές αντωνυμίες ή επιρρήματα (quis, quantus, quails, cur, quid, quando)
Χρήση: αντικείμενο, υποκείμενο, επεξήγηση.
Β) Ολικής αγνοίας
1. Απλές:
o num/ne (αναμένεται καταφατική ή αρνητική απάντηση)
o nonne (εξάρτηση από το ρήμα quaero).
o si (με ρήματα που εκφράζουν αναμονή, προσδοκία, απόπειρα).
o an non, an (με ρήματα που εκφράζουν άγνοια και αμφιβολία).
Xρήση: υποκείμενο, αντικείμενο, επεξήγηση.
2. Διμελείς:
o utrum…an
o an
o utrum…necne (=ή όχι).
o ne…necne (ή όχι).
o ne…an
Eκφορά: με υποτακτική, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΙΓ. ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ
ne (αρνητική)
Εκφορά: Υποτακτική (γιατί το περιεχόμενο τους είναι απλά επιθυμητό)
Χρήση: α. αντικείμενο
β. υποκείμενο
γ. επεξήγηση
ΙΔ. ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ut non, ut (φόβος μήπως δε γίνει κάτι)
Εκφορά: Υποτακτική (γιατί το περιεχόμενο τους αφορά κάτι ενδεχόμενο ή πιθανό)
Χρήση: αντικείμενο
ΙΕ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ QUIN ΚΑΙ QUOMINUS
που σημαίνουν «εμποδίζω, αρνούμαι»)
quin (από τα ίδια ρήματα, όταν συνοδεύονται από άρνηση και από ρήματα που σημαίνουν «δεν αμφιβάλλω»)
Εκφορά: Υποτακτική (γιατί το περιεχόμενο τους εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου του ρήματος της κύριας πρότασης)
| Αντιδράσεις: |