2013-03-09 14:06
2. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ
Κατά τη δεκαετία του 1880
■ Τα κόμματα ήταν πιο συγκροτημένα απ' ό,τι στο παρελθόν.
■ Μετά το θάνατο του ηγέτη τους
· δεν είναι βέβαιο ότι διαλύονταν.
· Επιβίωναν ανάλογα με :
τη θέση που είχαν στην πολιτική ζωή
την τακτική που ακολουθούσαν.
■ Η κομματική βάση δεν είχε ακόμη τυπική οργάνωση. Για την κινητοποίηση των οπαδών έπαιζαν ρόλο
· η οικογενειοκρατία
· οι πελατειακές σχέσεις
· η εξαγορά ψήφων
■ Η επιλογή των εκλογέων, όσο αφορά τα δύο μεγάλα κόμματα βασιζόταν :
> Στην κρίση των εκλογέων για την πολιτική των κομμάτων
> Στις επιδράσεις που αυτά ασκούσαν κατά περιοχές
> Στα συμφέροντα κάθε κοινωνικής ομάδας
■ Η επιλογή των υποψηφίων βουλευτών εξαρτιόταν από το αν είχαν δικό τους τοπικό κύκλο οπαδών που επηρεαζόταν από
> πελατειακές σχέσεις
> και εξυπηρετήσεις.
Το εκλογικό σύστημα
■ έδινε τη δυνατότητα να ψηφίζονται όλοι οι υποψήφιοι θετικά ή αρνητικά
> Δηλαδή ένας εκλογέας μπορούσε να ψηφίσει θετικά τον υποψήφιο στον οποίο είχε υποχρέωση και κάποιον άλλο τον οποίο θεωρούσε ικανό
> Ψήφος με κομματικά κριτήρια
■ Μετά το 1882
Οι εκλογείς άρχισαν να ψηφίζουν με κομματικά κριτήρια, όλο και συχνότερα Περιορίστηκε η συνήθεια να ψηφίζονται θετικά οι υποψήφιοι και άλλων κομμάτων
■ Κατά τη δεκαετία του 1890
Οι εκλογείς ψηφίζουν πολιτικούς που
· διέθεταν επιρροή
· είχαν δηλώσει σαφώς την κομματική τους τοποθέτηση
Περιορίστηκε η εκλογή ανεξάρτητων τοπικών προσωπικοτήτων.
Π.χ. : το 1879 : 24 τοπικά ψηφοδέλτια
το 1885 : 4 μόνο
Έτσι παρουσιάζεται το φαινόμενο
· να περιλαμβάνονται στα κομματικά ψηφοδέλτια και ανεξάρτητοι υποψήφιοι,
· για να έχουν πιθανότητες επιτυχίας στις εκλογές
Αρα : ο ρόλος των κομμάτων ενισχύθηκε, απέκτησαν κύρος στη δημόσια ζωή.
Κοινωνική προέλευση κομματικών στελεχών
■ Οι υποψήφιοι βουλευτές προέρχονταν σχεδόν αποκλειστικά από :
> τα μεσαία
> κοινωνικά στρώματα : πολλοί ήταν δικηγόροι και δημόσιοι υπάλληλοι
> τα ανώτερα
■ Τα κομματικά μέλη προέρχονταν από :
> τα κατώτερα στρώματα
> σε αντίθεση με τους υποψηφίους
Η οργάνωση των κομμάτων ήταν εμφανής μόνο στο επίπεδο της ηγεσίας
■ σημαντικότερη θέση κατείχε ο αρχηγός
■ μετά απ' αυτόν η κοινοβουλευτική ομάδα, επειδή
η Βουλή χρειαζόταν μεγάλη πλειοψηφία για να έχει απαρτία
να παίρνει αποφάσεις
οι βουλευτές μπορούσαν να ασκήσουν μεγάλη πίεση στην κομματική ηγεσία
με την απουσία τους
ή την απειλή της
Για τους παραπάνω λόγους, η κεντρική οργάνωση του κόμματος δεν είχε τη δυνατότητα να αρνηθεί την εκπλήρωση των επιθυμιών των βουλευτών
π.χ. διορισμούς ή ευνοϊκές ρυθμίσεις υπέρ της εκλογικής τους περιφέρειας
Για να πείσουν τους εκλογείς
■ οι κυβερνήσεις δεν χρησιμοποιούσαν συστηματικά μεθόδους εξαναγκασμού (σε αντίθεση με την εποχή του Όθωνα και του Βούλγαρη)
■ Στα χωριά όμως παραβίαζαν τον κανόνα
δημόσιοι υπάλληλοι
φανατικοί οπαδοί
■ Σπάνια ακούγονταν κατηγορίες για εξαγορά ψήφων
■ Ωστόσο συχνό φαινόμενο ήταν :
· η πατρωνεία, με τη μορφή διορισμών, μεταθέσεων, δανείων κ.λ
· η συστηματική διαφθορά μέσω του διοικητικού μηχανισμού
Ταξικά κόμματα δεν προέκυψαν στην Ελλάδα κατά το τελευταίο τέταρτο του αιώνα, επειδή :
■ αμβλύνονταν πολλές κοινωνικοοικονομικές αντιθέσεις
μέσω των πελατειακών σχέσεων
με την μεγάλη κοινωνική κινητικότητα (σε αντίθεση με άλλες χώρες)
■ τα δύο μεγάλα κόμματα δεν προσπάθησαν να δώσουν τοπικό ή κοινωνικό-ταξικό στίγμα
■ υπήρχε σχετική αυτονομία της πολιτικής ελίτ από την κοινωνία
■ όλα τα κόμματα απευθύνονταν στους αγρότες γιατί αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος του ενεργού πληθυσμού.