2013-03-09 23:53
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄ : Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
1. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
Πρίγκιπας Γεώργιος Α΄ καθήκοντα 9 Δεκέμβρη 1898.
Διοίκηση Κρήτης [από τον Γάλλο ναύαρχο Ποττιέ (πρόεδρος Συμβουλίου των Ναυάρχων)].
Ø Κρητική σημαία: φρούριο Φιρκά.
Ø
Τουρκική σημαία: μόνο στο φρούριο της Σούδας
· τελευταίο σύμβολο τουρκικής επικυριαρχίας στην Κρήτη.
v Το νησί τέθηκε υπό διεθνή προστασία.
Κρητική Πολιτεία
10 Δεκέμβρη > 16μελή Επιτροπή σχέδιο κρητικού συντάγματος
12 χριστιανοί 4 μουσουλμάνοι
· Ένα μήνα μετά την εγκαθίδρυση Ύπατου Αρμοστή:
διάταγμα: «Περί συγκροτήσεως της Κρητικής Συνελεύσεως»
Εκλογές για ανάδειξη πληρεξουσίων:
· 138 χριστιανοί
· 50 μουσουλμάνοι
Κρητική Βουλή: εργασίες: 8 Φεβρουαρίου 1899.
Σύνταγμα Κρητικής Πολιτείας (κατά το πρότυπο του ελληνικού συντάγματος)
ü εγκρίθηκε από το Συμβούλιο των Πρέσβεων στη Ρώμη.
Ø Α΄ κυβέρνηση Κρητικής Πολιτείας: (υπουργός Δικαιοσύνης:
Ελ. Βενιζέλος).
2. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ
Έργο Κρητικής Πολιτείας:
α. νόμους και διατάγματα.
β. κρητική δραχμή.
γ. ίδρυση κρητικής τράπεζας.
δ. ταχυδρομείο.
ε. χωροφυλακή (καραμπινιέρους).
στ. μέριμνα για την εκπαίδευση.
ζ. δημόσια υγεία (λεπροκομείο Σπιναλόγκας το 1903).
η. τοπική εκκλησία Οργανικός Νόμος 1900
· λύση: στις σχέσεις της με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
· εκλογή Μητροπολίτη και επισκόπων.
βασικό σχήμα έως σήμερα: - ημιαυτόνομη Εκκλησία.
- ο Προκαθήμενος εκλέγεται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
- Διάταγμα για αναγνώριση και εγκατάστασή του: από την Κρητική Πολιτεία.
3. ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΝΕΦΗ
Εσωτερική κρίση.
Αίτια:
· Σύνταγμα Κρητικής Πολιτείας = συντηρητικό (υπερεξουσίες στον ηγεμόνα).
·
Καθορισμός αρμοδιοτήτων: ασάφεια τριβές και αντιπαραθέσεις για τη διοίκηση.
·
τοπικοί παράγοντες Κρήτης δυσφορία κ πικρία (διορισμός Αθηναίων συμβούλων του Γεωργίου).
·
διάσταση απόψεων Γεωργίου και Βενιζέλου σχετικά με το ζήτημα της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα.
υπομνήματα βαθμιαίες κατακτήσεις
προς τις Μεγάλες (όπως η αντικατάσταση ξένων
Δυνάμεις. στρατευμάτων από ντόπια πολιτοφυλακή).
Συνέπειες: προσωπική αντιπαράθεση Γεωργίου-Βενιζέλου.
4. Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΡΙΣΟΥ (1905)
α) Τα αίτια και οι αφορμές
Κορύφωση κρίσης: 18 Μαρτίου 1901 ο Γεώργιος απολύει τον Βενιζέλο από τη θέση του υπουργού.
Βενιζέλος: δημοσίευση 5 άρθρων (εφημ.: «Κήρυξ», Χανιά – Ονομασία: «Γεννηθήτω Φως»).
αδιαλλαξία Γεωργίου
απαγόρευση ελευθεροτυπίας διώξεις κ φυλακίσεις μελών της κρητικής αντιπολίτευσης
αδιέξοδο >>>> «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις» (Βενιζέλος.
Συνεργάτες: Φούμης κ Μάνος).
Τέλη 1904 εκλογές για ανάδειξη 64 βουλευτών.
· Πρίγκιπας: θα διόριζε 10.
Αντιπολίτευση:
Ø αποχή από τις εκλογές.
Ø καταγγελία μέτρων του Πρίγκιπα.
Ø κάλεσε το λαό σε αποχή.
Ø
26 Φεβρουαρίου 1905: προκήρυξη για μεταβολή του
συντάγματος της Κρητικής Πολιτείας (προμήνυμα της επανάστασης του Θερίσου).
κοντά στα Χανιά φυσικό οχυρό
Κήρυξη επανάστασης: 10 Μαρτίου 1905.
- κατάργηση αρμοστείας.
προκηρύξεις - ο λαός σε συμπαράσταση.
- απείθεια χωροφυλακής προς τις διαταγές του Πρίγκιπα.
Ύπαιθρος: σε επαναστατικό αναβρασμό.
Στην επανάσταση ακόμα και οι αντίπαλοι του Βενιζέλου.
β) Η αντίδραση του Πρίγκηπα
 |
Αντίδραση Γεωργίου: - προθεσμία 36 ωρών για κατάθεση όπλων.
- στρατιωτικός νόμος σε όλη την Κρήτη.
Κρητική Βουλή: Νόμος «Περί Ιδρύσεως σώματος δημοφρουρών» > θα στήριζαν την έννομη τάξη (ροπαλοφόροι).
Δύο κυβερνήσεις στην Κρήτη:
Ø αρμοστής στα Χανιά
Ø επαναστάτες στο Θέρισο.
Δηλιγιάννης (πρωθυπουργός): 12 Μαρτίου # κοινό
 |
σκληρές δηλώσεις κατά Βενιζέλου - θετική ανταπόκριση στο κίνημα.
και των συνεργατών του. - υποστήριξη από Αθηναϊκές εφημερίδες.
γ. Η στάση των Μεγάλων Δυνάμεων και οι διπλωματικοί ελιγμοί του Ελ. Βενιζέλου
Υπέρ του Πρίγκιπα: μόνο η Ρωσία. σωστή εκτίμηση Βενιζέλου για τη διεθνή πολιτική.
Ø Κίνδυνος εμφυλίου πολέμου στην Κρήτη με ανάμειξη των Δυνάμεων.
Ø 21 Μαρτίου: πάνδημο συλλαλητήριο στο Ηράκλειο.
· Ομιλητής: πολιτικός Ιωάννης Σφακιανάκης.
· Ζήτημα: ξένη ανάμειξη στα ζητήματα της Κρήτης.
· καθολική συμπαράσταση απέναντι στους επαναστάτες.
«Προσωρινή Κυβέρνηση Κρήτης» (Θέρισο, υπό Βενιζέλο):
· γραμμάτια για εσωτερικό πατριωτικό δάνειο (100.000 δρχ).
· υπηρεσίες οικονομικών, συγκοινωνιών και διοίκησης.
· τύπωσε γραμματόσημα.
· έκδοση εφημερίδας «Θέρισο».
Διπλωματία: προσπάθεια εξομάλυνσης της κρίσης.
Υπομνήματα επαναστατών: # Οι Ευρωπαϊκές Δυνάμεις
ενωτικό ζήτημα. ανέτοιμες για τέτοια λύση.
 |
Υποχώρηση Βενιζέλου.
Στόχος: ελεύθερο καθεστώς στην Κρήτη
με σκιώδη σουλτανική
επικυριαρχία.
δ. Το τέλος της επανάστασης του Θερίσου και ο θρίαμβος της πολιτικής του Ελευθερίου Βενιζέλου.
 |
· ένοπλος αγώνας τελεσίγραφο Μ. Δυνάμεων προς τους επαναστάτες
· έκρυθμη κατάσταση (2 Ιουλίου 1905)
 |
α) άρνηση για μεταβολή του πολιτικού καθεστώτος του νησιού.
β) διαβεβαίωση για ουσιώδεις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις.
όροι: - κατάθεση όπλων εντός 15 ημερών.
- χορήγηση γενικής αμνηστίας.
Τελική συμφωνία: 2 Νοεμβρίου 1905 (μοναστήρι Μουρνιών Κυδωνίας)
Ø γενική αμνηστία.
Ø Μ. Δυνάμεις: χάρτης παραχωρήσεων προς τον Κρητικό λαό.
Ø δεν επέτρεψαν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
Θετικές εξελίξεις: Φεβρουάριο 1906: Διεθνής Επιτροπή στην Κρήτη
· έλεγχο της κατάστασης
· λειτουργία αρμοστειακού καθεστώτος
Ø Νέα ρύθμιση Κρητικού Ζητήματος:
α. Οργάνωση Κρητικής Χωροφυλακής με νέο σχήμα.
β. ίδρυση Κρητικής Πολιτοφυλακής με Έλληνες αξιωματικούς.
γ. ανάκληση ξένων στρατευμάτων, μετά την ειρήνη στην Κρήτη.
Θρίαμβος πολιτικής του Βενιζέλου.
Ø
Β΄ Συντακτική Συνέλευση έκδοση ενωτικού ψηφίσματος.
Ø
Γεώργιος Α΄ δικαίωμα να διορίζει τον Ύπατο Αρμοστή της Κρήτης (14 Αυγούστου 1906).
Κρήτη: ιδιότυπη ελληνική επαρχία.
· Παραίτηση Γεωργίου (12/09/1906).
· Νέος Ύπατος Αρμοστής: Αλέξανδρος Ζαίμης.
5. Η ΑΡΜΟΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΖΑΙΜΗ (1906-1908)
Ανδρέας Ζαΐμης: - έμπειρος πολιτικός
- πρώην πρωθυπουργός Ελλάδας
- μετέπειτα πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας
Ανάληψη καθηκόντων: 18 Σεπτεμβρίου 1906.
Πολιτική ομαλότητα στην Κρήτη: βελτίωση οικονομίας
οργάνωση δημόσιας υγείας και παιδείας
· Οργάνωση πολιτοφυλακής της Κρήτης (πρώτος στρατός του νησιού το 1907).
· Απόφαση για εκκένωση της Κρήτης από τις Μ. Δυνάμεις, μέσα σε ένα χρόνο:
εγγύηση της ασφάλειας των μουσουλμάνων του νησιού.
v Επίσημη πολιτική πράξη χειραφέτησης της Κρήτης:
· ευχαριστήριο Ψήφισμα Κρητικής Βουλής προς τις Μ. Δυνάμεις (21/05/1908).
Επιμέλεια: Γκέκα Βάγια
Φιλόλογος
