«ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ»
Στόχος της μουσικής παιδαγωγικής δεν είναι τόσο η διδασκαλία ενός μουσικού κώδικα, αλλά κυρίως η διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού, η ανάπτυξη της ευαισθησίας και της δημιουργικότητάς του. Στο δυτικό πολιτισμό, ο άνθρωπος δε μετέχει πια ενεργητικά στη διαδικασία της μουσικής και γενικότερα της καλλιτεχνικής δημιουργίας, σε αντίθεση με άλλες εποχές και άλλους πολιτισμούς. Με εξαίρεση τους λίγους προνομιούχους, οι άνθρωποι έμαθαν να αρκούνται σε μίαν επιφανειακή, παθητική επαφή – αυτό που συνήθως ονομάζουμε «διασκέδαση». Το φαινόμενο αυτό εντείνεται όσο η τέχνη εμπορικοποιείται. Στη μουσική, οι πανίσχυροι νόμοι του μάρκετινγκ επιβάλλουν στερεότυπα κατασκευάσματα, κατευθύνουν τις επιλογές, με συνέπεια να επικρατεί η μετριότητα και να αμβλύνονται τα κριτήρια.
Το σχολείο που φυσιολογικά θα έπρεπε να διαμορφώνει αυτά τα κριτήρια έχει, στη σημερινή δυτική κοινωνία, συγκεκριμένους στόχους. Αποβλέπει κυρίως στην ανάπτυξη του λογικού στοιχείου στο παιδί. Προετοιμάζει τους αυριανούς τεχνοκράτες, τους «επιτυχημένους» στη ζωή, με κριτήρια αποκλειστικά οικονομικά. Τομείς γνώσης που αποβλέπουν στην ανάπτυξη της ευαισθησίας, της δημιουργικότητας παραμελούνται ή απορρίπτονται σαν δευτερεύοντες ή ολότελα άχρηστοι. Κι όπως είναι σήμερα γνωστό, η υπερτροφία του λογικού στοιχείου πληρώνεται με την ατροφία των υπολοίπων.
Η μουσική, μαζί με τη ζωγραφική, το θέατρο κ.λπ. θα έπρεπε να έχουν ρόλο τους ακριβώς την ανάπτυξη της ευαισθησίας του παιδιού, της αντίληψης και της κοινωνικότητάς του, σαν αντιστάθμισμα στα υπόλοιπα μαθήματα. Κι αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσα σε μιαν ατμόσφαιρα χαράς και παιχνιδιού, με την ενεργητική συμμετοχή των παιδιών και όχι τον καταπιεστικό χαρακτήρα του «μαθήματος».
[…] Όλα αυτά όμως δεν φαίνεται ακόμα να έχουν ανατρέψει στην πράξη το μονόπλευρο χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος. Ακόμα και σήμερα, εκπαίδευση στη δυτική κοινωνία σημαίνει μετάδοση μιας τυποποιημένης γνώσης, ξεκομμένης από τη ζωή του παιδιού, τις διαθέσεις και τις ανάγκες. Το παιδικό μυαλό αντιμετωπίζεται σαν ένας παθητικός δέκτης. Ο μαθητής δεν έχει κανένα σχεδόν περιθώριο επιλογής. Μ’ αυτόν τον τρόπο συνθλίβεται η προσωπικότητα, η ατομική πρωτοβουλία. Η ιδιομορφία του κάθε παιδιού, οι προσωπικές, συχνά εύθραυστες ανησυχίες του αγνοούνται. Αντίθετα, ευνοούνται ο ατομικισμός και η ανταγωνιστικότητα – βάσεις της δυτικής κοινωνίας – που τρέφονται από το σύστημα των εξετάσεων και της βαθμολογίας.
Με το πρόσχημα της ανάπτυξης της ομαδικότητας, καλλιεργείται τελικά η ομοιομορφία. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η ομοιομορφία κυριαρχεί παντού γύρω μας. Στις μέρες μας τα κριτήρια για την οικονομική και κοινωνική ευημερία ενός λαού συνδέονται άμεσα με τις έννοιες της τυποποίησης και της ομοιομορφίας. Όλος ο κόσμος φοράει τα ίδια ρούχα, τρώει ολοένα και περισσότερο τα ίδια τυποποιημένα τρόφιμα, χρησιμοποιεί τα ίδια μέσα μεταφοράς, προσαρμόζεται σ’ ένα κοινό σύστημα που ρυθμίζει τις καθημερινές οικονομικές συναλλαγές. Χάνονται έτσι λίγο – λίγο οι διαφορές στον τρόπο ζωής, στα ήθη και τα έθιμα που άλλοτε καθόριζαν μια ισορροπημένη ζωή, προσαρμοσμένη στο πνεύμα του κάθε τόπου.
[…] Αυτό όμως δεν αποκλείει τη δυνατότητα να στρέψει τις κεραίες του ο νέος και προς άλλους κόσμους και πολιτισμούς. Η μουσική, που σέβεται και καλλιεργεί την ποικιλία, τις διαφορές, μπορεί να βοηθήσει ιδιαίτερα σ’ αυτό. Η εξοικείωση με την πολυμορφία, το άνοιγμα του μυαλού στο διαφορετικό, μπορεί ν’ αρχίσει από την πιο μικρή ηλικία, πριν ακόμα αναπτυχθούν η μονομέρεια και οι προκαταλήψεις. Όταν το παιδί πρωτοπηγαίνει στο σχολείο, η μουσική που ακούν οι γονείς του στο σπίτι το έχει οπωσδήποτε επηρεάσει και τις περισσότερες φορές αρνητικά, αφού περιορίζεται σ’ ένα μόνο είδος: τα εμπορικά τραγούδια που «επιβάλλει» η μόδα. Το παιδί όμως είναι ακόμα ανοιχτό στους ήχους και στις μουσικές και τα όρια ανάμεσα στα διάφορα μουσικά είδη είναι πολύ ρευστά στο μυαλό του. Σ’ αυτή την ηλικία λοιπόν θα ήταν καλό να διευρύνουμε τα μουσικά του ακούσματα: αρχίζοντας από την ελληνική μουσική (παραδοσιακή και σημερινή – κυρίως τραγούδια) και περνώντας στη δυτική (κλασική, σύγχρονη, τζαζ, ροκ, κ.λπ.) και γιατί όχι και στους άλλους μουσικούς πολιτισμούς: ινδικό, κινέζικο, αφρικάνικο..
Θέμα 1ο:
Να αποδοθεί περιληπτικά το νόημα του κειμένου σε 100 περίπου λέξεις.
Θέμα 2ο:
«Το σχολείο [..] αποβλέπει κυρίως στην ανάπτυξη του λογικού στοιχείου στο παιδί. Και όπως είναι σήμερα γνωστό, η υπερτροφία του λογικού στοιχείου πληρώνεται με την ατροφία των υπολοίπων».
Να σχολιάσετε την άποψη του συγγραφέα στο παραπάνω χωρίο.
Θέμα 3ο:
Να αναπτυχθούν με σύγκριση και αντίθεση σε μία παράγραφο οι έννοιες της παθητικής / τυποποιημένης και της ενεργητικής / δημιουργικής μεθόδου διδασκαλίας των μαθητών στα σχολεία.
Θέμα 4ο:
Ποια νοηματική σχέση συνδέει την 3η με την 4η παράγραφο του κειμένου. Δικαιολογήστε την απάντησή σας.
Θέμα 5ο:
Να δοθεί ένα αντώνυμο για την κάθε λέξη:
1. Ομοιομορφία:
2. Ανταγωνιστικότητα:
3. Υπερτροφία:
4. Αμβλύνονται:
5. Ευημερία:
Θέμα 6ο:
«Η μουσική αποτελεί έναν από τους πληρέστερους τρόπους ατομικής και συλλογικής έκφρασης. Ωστόσο στην εποχή μας παρουσιάζονται δείγματα εμπορευματοποίησης τόσο της μουσικής όσο και γενικότερα της τέχνης».
α. Ποιος είναι ο ρόλος της μουσικής στο άτομο και στην κοινωνία;
β. Αν συμφωνείτε ότι στην εποχή μας τόσο στη μουσική όσο και στην τέχνη διαπιστώνονται δείγματα εμπορευματοποίησης καθορίστε τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε το σχολείο να φέρει σε επαφή τους νέους με τις γνήσιες μορφές τέχνης.
Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε κείμενο έκτασης 500 – 600 λέξεων.
"Cyberclass" - Συνδεθείτε με τη γνώση
